Powierzchniowy pomnik przyrody Krzywy Las

Krzywy Las to wyjątkowy pomnik przyrody znajdujący się w miejscowości Nowe Czarnowo, cztery kilometry na południe od Gryfina, nieopodal Elektrowni Dolna Odra na obszarze Nadleśnictwa Gryfino. Stanowi go las sosen o łukowato wygiętych konarach. Na powierzchni około 0,5 ha rośnie ok. 100 drzew, ciekawie wykrzywionych bez wyraźnej przyczyny.

Datę jego powstania szacuje się na 1934 rok.
W opracowaniu dendrologicznym autorstwa Eugeniusza Ćwiklińskiego z 1971 roku znajduje się informacja, że las zajmował wtedy obszar 1600 m2, a 400 sosen rosło w 22 rzędach równo oddalonych od siebie o 120 cm.

Na temat jego powstania krążą różne hipotezy, które są zbiorem przekazów ludności lub efektem obserwacji leśników i naukowców. Jedna z hipotez mówi, że tak dziwne ukształtowanie pni drzew jest wynikiem przejazdu przez młodnik czołgów pod koniec drugiej wojny światowej. Inna, że zadziałały żyły wodne lub pole magnetyczne. Bardziej prawdopodobna wydaje się wersja mówiąca o świadomym działaniu leśnika, który specjalnie tak formował pnie drzew, żeby można było z nich wytwarzać gięte meble lub płozy do sań. Kto wie, czy nie było to robione z myślą o produkcji tak zwanych "sań rogatych" popularnych od XIX wieku.
Pewne jest, że wszystkie drzewa mają krzywizny skierowane na północ i wszystkie noszą ślady nacięcia pni.

Bez względu na cel, w jakim hodowano te osobliwe drzewa są one dziś jedną z największych atrakcji przyrodniczych województwa zachodniopomorskiego.

Z powodu swojego wieku i historii w ostatnim czasie dochodzi do naturalnego procesu usychania krzywulców.
Dlatego powstał pomysł na jego rewitalizację. Nowe powierzchnie zastępcze z sadzonkami otrzymanymi z nasion drzew tworzących Krzywy Las, zagospodarowanie terenu, mała architektura i punkty informacyjne to wszystko ma przedłużyć fenomen tego miejsca i zachować je dla przyszłych pokoleń.

Więcej o tym miejscu na: https://krzywylas.pl/

W Centrum Informacji Turystycznej w Gryfinie turyści mogą nieodpłatnie otrzymać publikację dotyczącą Krzywego Lasu.

Park Krajobrazowy Dolina Dolnej Odry

Park Krajobrazowy Dolina Dolnej Odry powołany został 1 kwietnia 1993 roku rozporządzeniem Wojewody Szczecińskiego. Początkowo obejmował obszar 5632 ha oraz posiadał otulinę o wielkości 18 400 ha. Po zmianach dokonanych w 1996 roku powierzchnia Parku wzrosła do 6009 ha, natomiast otulina została drastycznie zmniejszona do 1149 ha.

Park leży między dwoma ramionami Odry, na przestrzeni od Widuchowej do Szczecina, w granicach gmin Widuchowa, Gryfino, Szczecin i Kołbaskowo. Z inicjatywą powołania pierwszego transgranicznego obszaru chronionego - Międzynarodowego Parku Dolina Dolnej Odry, obejmującego cały ekosystem doliny rzeki wystąpili dwaj naukowcy: profesor Mieczysław Jasnowski ze Szczecina i profesor Michael Succow z Berlina. Za opracowanie wspólnego projektu otrzymali oni Kulturalną Nagrodę Niemiec roku 1990 (pod patronatem Kanclerza Helmuta Kohla). Wynikiem działania administracji obydwu krajów było powołanie po stronie polskiej w 1993 roku Parków Krajobrazowych Dolina Dolnej Odry i Cedyńskiego, a po stronie niemieckiej w 1995 roku Parku Narodowego Dolina Dolnej Odry, na terenach przez poprzednie trzy lata rezerwowanych dla jego powołania.

Dolina Dolnej Odry to największe w Europie Zachodniej i Środkowej fluwiogeniczne torfowisko niskie z florą i fauną nie spotykaną już w dolinach innych wielkich rzek europejskich. Obszar Parku pocięty jest gęstą siecią starorzeczy, kanałów, rowów i rozlewisk o łącznej długości ponad 200 kilometrów. Czynione na wielką skalę w okresie międzywojennym inwestycje mające zapewnić wykorzystanie rolnicze Międzyodrza nie przyniosły spodziewanych efektów ze względu na bardzo nikłe wyniesienie terenu nad poziom morza (od 0,1 - 0,2 do 0,5 m n.p.m.), co powodowało jego częste zalewanie. Po wojnie stopniowo zaniechano wszelkich rolniczych działań, a także zaprzestano konserwacji urządzeń hydrotechnicznych. Ze względu na przygraniczny charakter omawianego obszaru możliwości poruszania się po nim ludzi były znacznie ograniczone.

Przyroda powoli wróciła do stanu naturalnego i dzisiaj jest to naturalnie zalewana, zależnie od poziomu wody w Odrze, przestrzeń pokryta turzycowiskami, trzcinowiskami, szuwarami, zaroślami łozy, skupieniami łęgu wierzbowo - topolowego i kompleksami łęgu olsowego. Przedmiotem ochrony jest nie tylko torfowisko, ale także rzadkie i ginące zespoły i gatunki roślin oraz fauna, w tym licznie tu występujące gatunki ptaków. W Parku stwierdzono 427 gatunków roślin charakterystycznych dla 96 zbiorowisk roślinnych. Najbardziej interesująca jest roślinność wodna, w tym nie istniejące lub bardzo rzadkie w większości krajów Europy takie fitocenozy, jak paproci pływającej i grzybieńczyka wodnego. Wykazano tu 13 zbiorowisk leśnych i zaroślowych, 28 źródliskowych i bagiennych, 10 terifitów namulnych, 3 murawowe, 14 użytków zielonych i dróg gruntowych, 12 nitrofilnych ziołorośli okrajkowych, jedno szczelin w murach oraz 16 ruderalnych.

Lasy olsowe zajmują powierzchnię około 4% powierzchni Parku. Łęgi wierzbowe usytułowane są przede wszystkim nad brzegami rzek oraz starorzeczy i kanałów. Bardzo ekspansywnym zbiorowiskiem na całym Międzyodrzu są zarośla łozowe i wiklinowe, reprezentowane głównie przez wierzbę szarą, wierzbę trójpręcikową i wiciową. Najbardziej rozległe jednak przestrzenie zajmują turzycowiska, mannowiska i trzcinowiska, w mniejszym wymiarze szuwar pałkowy. Do rzadkich i chronionych roślin, występujących na terenie Międzyodrza należą między innymi grzybienie białe, grążel żółty - zarastające duże powierzchnie kanałów, salwinia pływająca, grzybieńczyk wodny, arcydzięgiel nadbrzeżny, kalina koralowa, czermień błotna, łaczeń baldaszkowaty, bobrek trójlistkowy, starzec błotny, listera jajowata, mlecz błotny, porzeczka czarna, przęstka pospolita, groszek błotny, pływacz zwyczajny. Najważniejszą grupę zwierząt w Parku stanowią ptaki (około 250 gatunków). Park jest ważną, południkową, drogą ich przelotów oraz miejscem koncentracji wielu gatunków ptaków wodno - błotnych, takich jak gęsi (do 20 000 osobników) i żurawie (do 13 000 osobników).

Z gatunków lęgowych ptaków zagrożonych wyginięciem w skali Europy występują tu: bielik, rybołów, kania czarna, kania ruda, błotniak zbożowy, błotniak łąkowy, sowa błotna, wąsatka, wodniczka (ptak zagrożony wyginięciem w skali światowej), wodnik. Z chwilą utworzenia Parku Krajobrazowego Dolina Dolnej Odry, po wprowadzeniu zakazu polowania na ptaki oraz poruszania się po terenie chronionym jednostkami pływającymi o napędzie spalinowym, co roku zwiększa się ilość ptaków lęgowych i wykorzystujących tereny Miedzyodrza jako noclegowisko ptaków migrujących w okresie jesienno - wiosennym (np. żurawie, gęsi, kaczki).

W październiku każdego roku, podczas odlotów żurawi, które zbierają się na noclegowiskach na terenie Parku, w sąsiedniej gminie Widuchowa, we wsi Marwice, odbywa się impreza pod nazwą Tydzień Żurawi.

Dwa najważniejsze ssaki chronione to bóbr i wydra. Liczebność bobra wykazuje stałą tendencję wzrostową, osiągając obecnie ponad 20 rodzin. Ssaki owadożerne reprezentowane są przez jeża europejskiego, ryjówkę aksamitną, rzęsorka rzeczka, zębiełka białawego, kreta, a także kilka gatunków nietoperzy, w tym nocka rudego, nocka Natterera, nocka dużego, nocka łydkowłosego, borowca wielkiego i karlika mniejszego. Dużą grupę stanowią gryzonie, wśród których, oprócz wspomnianego już bobra europejskiego, spotykamy nornicę rudą, karczownika, piżmaka, polnika, mysz polną, mysz zaroślową, mysz domową, mysz leśną, badylarkę, szczura śniadego i wędrownego.

Z przedstawicieli drapieżników w Parku największą grupę stanowią łasicowate: wydra, kuna leśna, kuna domowa, łasica, tchórz, gronostaj. Mniej liczne są psowate, do których należą lis, jenot oraz borsuk. Spośród ssaków parzystokopytnych występuje tu jedynie dzik oraz sarna. Płazy i gady reprezentowane są na terenie Parku przez 16 gatunków. Są to: traszka grzebieniasta, traszka zwyczajna, kumak nizinny, grzebiuszka ziemna, rzekotka drzewna, ropucha szara, ropucha paskówka, żaba trawna, żaba moczarowa, żaba śmieszka, żaba jeziorkowa, żaba wodna, jaszczurka zwinka, jaszczurka żyworodna, padalec zwyczajny, zaskroniec zwyczajny. Wody zajmujące w Parku dużą część powierzchni (ok.12%), stanowią ważne środowisko bytowania i rozrodu ryb, stwarzając poprzez wielką różnorodność kanałów pod względem wielkości, głębokości, prędkości przepływu, różnego stopnia zarastania, całą gamę siedlisk odpowiadających rybom różnych gatunków. Do najliczniej występujących należą tu: leszcz, krąp, płoć, szczupak, węgorz, kleń, wzdręga, boleń, lin, karp, sum, okoń, sandacz. Spośród rzadszych lub chronionych gatunków możemy tu spotkać: kiełbia, piskorza, kozę, sumika karłowatego, minoga rzecznego oraz miętusa.

Bezkręgowce stanowią wielką grupę zwierząt na terenie Parku, ale stopień jej poznania ciągle nie jest wystarczający. Na całym Międzyodru rozprzestrzeniona jest gąbka słodkowodna. Dotychczasowe badania wykazały obecność 21 gatunków ślimaków wodnych, 21 gatunków małży, 9 gatunków pijawek, 35 gatunków ważek, wielu gatunków motyli i pająków. Spośród tej grupy zwierząt kilka znajduje się na Czerwonej Liście Zwierząt Ginących i Zagrożonych. Są to m.in.: żyworódka rzeczna i skójka malarska, wonnica piżmówka, ważki (w tym żagnica zielona, znajdująca się na Europejskiej Czerwonej Liście Zwierząt), z motyli - modraszki, rusałki, mieniak tęczowiec. Bardzo liczną populację ma tu tygrzyk paskowany (jeden z czterech gatunków chronionych pająków). Najcenniejsze wartości przyrodnicze i krajobrazowe objęto ochroną rezerwatową i w formie użytku ekologicznego. "Kurowskie Błota" - faunistyczny rezerwat przyrody utworzono w 1965 roku na powierzchni 31 ha w celu ochrony pierwotnie kolonii kormoranów, a obecnie czapli siwej liczącej tu około 600 par.

"Kanał Kwiatowy" - florystyczny rezerwat przyrody utworzono w 1976 roku na części jednego ze starorzeczy na powierzchni 3 ha. Został powołany w celu ochrony rzadkich gatunków roślin wodnych i bagiennych, takich jak salwinia pływająca, grzybieńczyk wodny. Poza tym występują tu jeszcze inne rzadkie lub chronione gatunki, jak arcydzięgiel nadbrzeżny, grzybienie białe, osoka aloesowata. W przybrzeżnej części rezerwatu żyją kolonie gąbki słodkowodnej. "Klucki Ostrów" - użytek ekologiczny powołano na terenie otuliny Parku w 1994 roku na powierzchni 49,7 ha w celu ochrony wyspy z naturalnym zespołem roślinności łęgowej na terenie zalewowym. Znajduje się tam m.in. kolonia lęgowa mewy śmieszki, stanowiska lęgowe wielu gatunków ptaków wróblowatych oraz kaczek.

(…)

Na terenie Parku Krajobrazowego Doliny Dolnej Odry nie ma możliwości przenocowania - baza noclegowa dla turystów odwiedzających Park znajduje się w najbliżej położonych miejscowościach, np. Gryfino, Szczecin, Wełtyń, Kiełbicze. Tu można korzystać również z bazy żywieniowej. (…)

Tekst:
Bl. Migdalska, T. Rygielski, M. Handke

Źródło: www.gryfino.pl

Rzeka Tywa